Οι πονηρές σκέψεις του θείου Σκρουτζ

Του ΓΙΑΝΝΗ ΚΟΥΚΟΥΛΑ

Το πρωί ζωγράφιζαν σε καθωσπρέπει στούντιο, χρωμάτιζαν και σκίτσαραν αθώα κόμικ για παιδιά με τον Μίκι Μάους, τον Ντόναλντ, τον Ντένις τον Τρομερό, τον Σούπερμαν και τον Μπάτμαν. Και ύστερα, όταν τέλειωναν τη βιοποριστική και υπό ασφυκτικούς λογοκριτικούς περιορισμούς εργασία τους, έπιαναν τα πενάκια και τα πινέλα και άφηναν την φαντασία τους να οργιάσει. Αμέτρητοι δημιουργοί κόμικ που έμειναν στην ιστορία για τους αγνούς, δημοφιλείς τους ήρωες και τις περιπέτειές τους, κάπου, κάποτε στην καριέρα τους, έκαναν και «ασεβή» σχέδια, «απαγορευμένες» για το ευρύ κοινό εικαστικές παρεκβάσεις, τολμηρές και «βλάσφημες» καλλιτεχνικές «ατασθαλίες».

Μεγάλο πλήθος από αυτά τα «βρόμικα» σκίτσα των σπουδαιότερων αμερικανών δημιουργών κόμικς συλλέγει ο συγγραφέας και ερευνητής της ένατης τέχνης Κρεγκ Γιο σ' έναν πολυτελή τόμο με τίτλο «Καθαροί Σκιτσογράφοι - Βρόμικα Σχέδια» («Clean Cartoonists - Dirty Drawings») που κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις Last Gasp. Την έκδοση προλογίζει ο θρύλος των αντεργκράουντ κόμικς Ρόμπερτ Κραμπ, που, περιγράφοντας τις ασφυκτικές συνθήκες δημιουργίας για τους σκιτσογράφους, μεταξύ άλλων αναφέρει:

«Ολοι αυτοί οι αμερικανοί σκιτσογράφοι εργάστηκαν και εξακολουθούν να εργάζονται σε ένα πολύ αυστηρό πλαίσιο περιορισμών. Τα περιοδικά και οι εφημερίδες έδιναν σε όλους λεπτομερείς λίστες για το τι δεν επιτρεπόταν να παρουσιαστεί σε ένα στριπ. Οι σκιτσογράφοι αποδέχονταν και ακόμα αποδέχονται αυτούς τους περιορισμούς ως μέρος της δουλειάς τους». Ενώ ο ίδιος ο Κρεγκ Γιο αναρωτιέται: «Γιατί οι "καθαροί" σκιτσογράφοι να παράγουν βρόμικα σκίτσα; Μα, γιατί μπορούν! Ή, μήπως, γιατί δεν μπορούν; Οι καλλιτέχνες μισούν τους κανόνες και οι περισσότεροι αγαπούν το σεξ. Αλλά οι καλλιτέχνες σκιτσογράφοι εργάζονται κάτω από αυστηρούς περιορισμούς είτε στον καθημερινό τύπο, είτε στα κόμικς, είτε στα κινούμενα σχέδια. Μη ζωγραφίζεις το ένα, μη ζωγραφίζεις το άλλο. Και ποτέ μη ζωγραφίζεις ΑΥΤΟ!».

Αναφέρεται βέβαια στα ταμπού του σεξ και του ερωτισμού και τις διαρκείς απαγορεύσεις που υφίστανται οι σκιτσογράφοι διαχρονικά, ορισμένες μάλιστα φορές σε εξωφρενικό βαθμό, που αγγίζει τα όρια του παράλογου και του γελοίου. Ως χαρακτηριστικές περιπτώσεις περιγράφει την αγελαδίτσα Φλόσι, που το 1930 εμφανιζόταν ολόγυμνη, το 1932 είχε αποκτήσει φούστα που κάλυπτε τους υπερμεγέθεις γαλακτοφόρους αδένες της, ενώ το 1939 φορούσε πλέον ολόσωμο φόρεμα, τον Τουίτι, που ενώ σχεδιάστηκε πρώτη φορά με ροζ χρώμα η λογοκρισία επέβαλε να γίνει κίτρινος για να μη θυμίζει το χρώμα του ανθρώπινου δέρματος, τη Μικρή Γοργόνα που απέκτησε μακριά μαλλιά για να καλύπτουν το γυμνό στήθος της! Βασική αιτία αυτής της αναγκαστικής μεταμόρφωσης και του ρετουσαρίσματος στα σκίτσα ήταν η επιβολή του «Κώδικα των Κόμικς» που θεσπίστηκε στις ΗΠΑ το 1954. Τότε, ο διάσημος ψυχίατρος Φρέντρικ Γουέρθαμ ξεκίνησε έναν ανελέητο αγώνα ενάντια στα κόμικς θεωρώντας τα συλλήβδην υπεύθυνα για όλα σχεδόν τα δεινά της μεταπολεμικής Αμερικής. Θορυβημένες οι εκδοτικές εταιρείες από την πτώση των πωλήσεων λόγω της απήχησης που είχαν οι υπερβολές του Γουέρθαμ, αποφάσισαν να αυτολογοκριθούν και να ορίσουν μια εκτενέστατη λίστα από απαγορευμένα θέματα στα κόμικς, με πρώτο και καλύτερο το σεξ. Για να επιβιώσουν οι σκιτσογράφοι έπρεπε να υποταχθούν σ' αυτούς τους κανόνες. Δεν σταμάτησαν, όμως, ποτέ στα κρυφά, στις πίσω σελίδες των μπλοκ τους, χρησιμοποιώντας ψευδώνυμα, δουλεύοντας για μικρούς και άγνωστους εκδότες, σε σκίτσα που κρατούσαν στο βάθος των συρταριών τους ή αφιέρωναν μόνο σε φίλους τους, να αποκαλύπτουν αυτό που όλοι ήθελαν να δουν αλλά δεν επιτρεπόταν: Το γυμνό!

Μια από τις πιο τρανταχτές περιπτώσεις είναι αυτή του Τζο Σούστερ, σχεδιαστή και εμπνευστή του Σούπερμαν, του πιο διάσημου υπερήρωα της ιστορίας. Οταν διαφώνησε με την εταιρεία DC, που εξακολουθεί μέχρι σήμερα να θησαυρίζει από την ιδέα του, έπιασε δουλειά σε ένα περιοδικό με ερωτικά κόμικς και γελοιογραφίες για ενηλίκους υπογράφοντας ως Τζος. Εκεί ξεδίπλωσε όλο το ταλέντο του στο ερωτικό σχέδιο, με αμέτρητες σαδομαζοχιστικές σκηνές, βασανιστήρια και άλλα παρεκκλίνοντα θέματα.

Ο Γκριμ Νάτγουικ, ένας από τους σχεδιαστές της Χιονάτης στα στούντιο του Ντίσνεϊ και διάσημος για την αφελή παιδούλα Μπέτι Μπουπ, στα διαλείμματα από τη δουλειά του σχεδίαζε τολμηρά γυμνά με γυναίκες σε ηδυπαθείς πόζες.

Ο Αλεξ Ρέιμοντ μπορεί να έγινε γνωστός για τις ιστορίες του Φλας Γκόρντον αλλά δεν τα πήγαινε και άσχημα στο γυναικείο γυμνό.

Ο Κλιφ Στέρετ έμεινε στην ιστορία για τη σχεδιαστική του δεινότητα και τους κυβιστικούς πειραματισμούς του, όμως κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου σχεδίασε για τους αμερικανούς πεζοναύτες διάφορα τολμηρά σκίτσα. Οπως έλεγε και ο ίδιος «Δεν μπορείτε να φανταστείτε την αυστηρή λογοκρισία κάτω από την οποία δουλεύαμε... Δεν μπορούσαμε να δείξουμε ούτε μια κοριτσίστικη γάμπα. Το φιλί ήταν ανήκουστο. Ολη η δράση έπρεπε να τελειώνει πριν από τις εννέα το βράδυ».

Αντίστοιχα σχέδια με καλλονές πλούσιων σωματικών προσόντων έκανε ακόμα και ο σχεδιαστής του Μπάτμαν, ο θρυλικός Μπομπ Κέιν, ενώ ο Γουόλτ Σκοτ, συνεργάτης του Ντίσνεϊ και δημιουργός της παιδικής σειράς «Λιτλ Πιπλ», που διαβαζόταν από εκατομμύρια πιτσιρικάδες, στην προσωπική του συλλογή διατηρούσε πολλά σκίτσα με τους πρωταγωνιστές της σειράς να αντιμετωπίζουν γυναικείους πειρασμούς σε σέξι πόζες.

Ο Καρλ Μπαρκς, ο καλλιτέχνης που επινόησε πολλά από τα παπιά της Λιμνούπολης όπως ο Σκρουτζ Μακ Ντακ, ο Γκαστόνε και οι Λύκοι και στα χέρια του οι ιστορίες με τον Ντόναλντ απέκτησαν το υψηλότερο επίπεδό τους, ξεκίνησε ως σχεδιαστής σε ένα περιοδικό με τολμηρά κόμικς και αστεία σεξουαλικού περιεχομένου για ενηλίκους. Και προς τη δύση της καριέρας του δημιούργησε πολλά έργα με γυμνά, προσθέτοντας σε αυτά ακόμα και την Ντέζι Ντακ!

Εξίσου τολμηρά ήταν και αρκετά σκίτσα του Πολ Μάρι, που επί σειρά ετών στη «νόμιμη» δουλειά του σχεδίαζε τα κινούμενα σχέδια με τον Μίκι Μάους ενώ είχε συνεργαστεί στην παραγωγή του «Πινόκιο» και του «Ντάμπο».

Ο Χάρι Πίτερ, από την άλλη, σχεδιαστής των πρώτων περιπετειών της Γουόντερ Γούμαν, ήταν ακόμα πιο βλάσφημος. Σε ένα από τα «βρόμικα» σκίτσα του παρουσιάζει την αθάνατη Αμαζόνα, ολόγυμνη, να εκλιπαρεί κάποια παιδάκια που της πήραν τα ρούχα να της τα επιστρέψουν, για να μην τα κλέψει ο Σούπερμαν.

Ο Γκουστάβ Ντορέ είναι μια ακόμα ακραία περίπτωση, καθώς έγινε ιδιαίτερα γνωστός το 19ο αιώνα εικονογραφώντας τη Βίβλο αλλά και κλασικά λογοτεχνικά έργα όπως η «Θεία Κωμωδία» του Δάντη, το «Κοράκι» του Πόε και οι «Περιπέτειες του Βαρόνου Μινχάουζεν». Ωστόσο, σώζονται ακόμα πολλές από τις βλάσφημες ζωγραφιές του με εξαιρετικά τολμηρές ερωτικές σκηνές και περιπτύξεις.

Εκτός από τις ξεκαρδιστικές περιπέτειες του σκανταλιάρη Ντένις του Τρομερού, ο μεγάλος πλακατζής Χανκ Κέτσαμ είχε δημιουργήσει και πολλές γελοιογραφίες ερωτικού περιεχομένου, ενώ δεν είχε διστάσει να παραφράσει ακόμα και ένα από τα σλόγκαν του Τσάρλι Μπράουν, του γκαφατζή αφεντικού του Σνούπι: «Happiness is a warm puppy», έλεγε ο Τσάρλι Μπράουν, «Happiness is a warm peepee» έγραψε ο Κέτσαμ δίπλα στον κατουρημένο και χαμογελαστό Ντένις.

Πιο διακριτικός ο Τζορτζ Χέριμαν, δημιουργός του Κρέιζι Κατ, έκανε μεν λιγοστά γυμνά αλλά ο αριθμός τηλεφώνου του πρωταγωνιστή του ήταν το 69696.

Το ίδιο αστείο χρησιμοποιούσε πολύ συχνά και ο Αλ Καπ, που σε πινακίδες δρόμων, βιβλία, τηλέφωνα κ.λπ. χρησιμοποιούσε τον αριθμό 69!

Ο Τσακ Τζόουνς, ο βραβευμένος με Οσκαρ σχεδιαστής του Μπαγκς Μπάνι, του Ντάφι Ντακ και του Πόρκι Πιγκ, δεν δίστασε κατά τη διάρκεια του Β' Παγκόσμιου Πολέμου να συμμετάσχει με μερικά πολύ τολμηρά και γυμνά σκίτσα του σε μια ανεπίσημη έκδοση για την ανύψωση του ηθικού των αμερικανών φαντάρων.

Ο Τζέιμς Μοντγκόμερι Φλαγκ, σχεδιαστής της πασίγνωστης αφίσας με τον Θείο Σαμ να καλεί τους Αμερικανούς να καταταγούν στο στρατό, έχει δημιουργήσει, επίσης, υπέροχα και πολύ προκλητικά γυμνά.

Οπως επίσης και ο Φρεντ Μουρ, ο καλλιτέχνης που ζωγράφισε τον Μίκι Μάους στη «Φαντασία» αλλά και στον «Πίτερ Παν», ένας από τους πιο αγαπητούς σχεδιαστές των στούντιο Ντίσνεϊ λόγω των εξαιρετικών γυμνών που σκίτσαρε για τους συναδέλφους του στα διαλείμματα από τη δουλειά.

Ακόμα και ο σχεδιαστής του Σπάιντερμαν, Στιβ Ντίτκο, είχε κάποτε κάνει «βρόμικες» δουλειές. Την εποχή που μοιραζόταν το ίδιο γραφείο με τον Ερικ Στάντον συχνά τον βοηθούσε σε σκίτσα και ιστορίες με σαδομαζοχιστικά αξεσουάρ, αλυσίδες, χειροπέδες και άλλα «ερωτικά βοηθήματα»!

Ο Ερνι Μπουσμίλερ, ο δημιουργός της σουρεαλιστικής Νάνσι, ήταν πιο υπαινικτικός και με σαφή διάθεση χιούμορ, ενώ ο Τζόνι Χαρτ, δημιουργός της σειράς «Β.C.», συνήθιζε, στα κρυφά, να διανθίζει με τολμηρές σκηνές τις δικές του ιστορίες.

Πολλοί άλλοι όπως ο Γουίλ Αϊσνερ, δημιουργός του ντετέκτιβ Σπίριτ, και ο Σέρτζιο Αραγκονές, πνευματικός πατέρας του Γκρου, προτιμούσαν να κάνουν «βρόμικα» αυτοβιογραφικά σκίτσα, ενώ κάποιοι όπως ο Γουάλας Γουντ, μετά από μια μεγάλη καριέρα στα mainstream κόμικς, επιδόθηκαν σε αμέτρητες ασεβείς παρωδίες. Το πλήθος των παραδειγμάτων αποδεικνύει ότι ακόμα και οι πιο «καθαροί» δημιουργοί κόμικς κάποτε μουντζούρωσαν σε ένα χαρτί «ακατάλληλα» σκίτσα. Τους καθιστά αυτό «βρόμικους»; Εξαρτάται από το τι θεωρούμε «βρόμικο». Ο Γούντι Αλεν, πάντως, όταν κάποτε ρωτήθηκε αν «το σεξ είναι βρόμικο» είχε απαντήσει: «Μόνο όταν γίνεται σωστά!»...