Γιάννη Ρίτσου, "Φιλοκτήτης", τον Οκτώβριο για τρεις παραστάσεις



Με το «ένδον ρήμα» μέσα στην Ιστορία

Γιάννης Ρίτσος
Φιλοκτήτης

(Καλοκαιριάτικο απόγευμα. Σε μιαν ερημική ακρογιαλιά νησιού — ίσως της Λήμνου. Τα χρώματα σβήνουν λίγο λίγο. Ένα καράβι αραγμένο στο βραχώδη ορμίσκο. Ακούγονται οι φωνές και τα γέλια των ναυτών που λούζονται, γυμνάζονται, παλεύουν, λίγο πιο κάτω. Εδώ, έξω από μια βραχοσπηλιά, διαμορφωμένη σε κατοικία, κάθονται δυο άντρες — ο ένας ωραίος, γενειοφόρος, ώριμος, με αρρενωπή, πνευματική μορφή· ο άλλος, γεροδεμένος νέος, με φλογερά, ερευνητικά κι ερωτικά μάτια. Έχει κάτι απ’ τα χαρακτηριστικά του Αχιλλέα, μα κάπως πιο εκπνευματωμένα, σα να ’ναι ο γιος του, ο Νεοπτόλεμος. Ένα φτενό, αφανές φεγγάρι, μετακινείται αόριστα κι αργά κάπου στον ουρανό, ασημί, μέσα στις παρατεταμένες τριανταφυλλιές και μενεξελιές ανταύγειες του ηλιοβασιλέματος. Φαίνεται πως ο ώριμος άντρας, ύστερ’ από χρόνια μόνωσης και σιωπής, είχε μιλήσει πολύ στον Νέο, σ’ αυτόν τον απροσδόκητο επισκέπτη του, που ’χε φτάσει μόλις πριν δυο ώρες, και τώρα σωπαίνει πάλι, βαθύς, κορεσμένος, κουρασμένος από μιαν άλλη, ανώφελη κι αυτήν, μα ανθρώπινη, κούραση και θλίψη. Μια αόριστη τύψη σκιάζει το ευρύ μέτωπό του. Ωστόσο παρατηρεί ακόμη το εξαίσιο πρόσωπο του Νέου, σαν κάτι να περιμένει. Στο βάθος της σπηλιάς αντιλαμπίζουν πότε πότε τα όπλα του — η μεγάλη καλοδουλεμένη ασπίδα του με παραστάσεις απ’ τους άθλους του Ηρακλή, και τα τρία φημισμένα του δόρατα — μοναδικά στο είδος τους. Ο Νέος, σα να παίρνει μια δύσκολη απόφαση, αρχίζει να μιλάει):

Σεβάσμιε φίλε, ήμουν βέβαιος για τη βαθιά σου κατανόηση. Εμείς οι νεότεροι

που κληθήκαμε, όπως λένε, την ύστατη στιγμή για να δρέψουμε τάχα

τη δόξα την ετοιμασμένη με τα δικά σας όπλα,

με τις δικές σας πληγές, με το δικό σας θάνατο,

γνωρίζουμε κι εμείς κι αναγνωρίζουμε, κι έχουμε, ναι, κι εμείς τις πληγές μας

σ’ άλλο σημείο τού σώματος — πληγές αθώρητες,

χωρίς το αντίβαρο της περηφάνιας και του αξιοσέβαστου αίματος

του χυμένου ορατά, σε ορατές μάχες, σε ορατά αγωνίσματα.

Μια τέτοια δόξα ας μας έλειπε· — ποιός τους την ζήτησε;

Μήτε μιαν ώρα δεν είχαμε δική μας, πληρώνοντας

τα χρέη και τις υποθήκες άλλων. Μήτε καν προφτάσαμε

να δούμε μιαν αυγή ένα ήσυχο χέρι ν’ ανοίγει το παράθυρο απέναντι

και να κρεμάει απέξω, στην πρόκα του τοίχου, ένα κλουβί καναρίνια

με τη σεμνότητα μιας περιττής κι αναγκαίας χειρονομίας.

Όπως είπε και ο κος Βασίλης Παπαβασιλείου... στο θέατρο είμαστε ταυτόχρονα μόνοι μας και την ίδια στιγμή μαζί με άλλους... και αυτό είναι το υπέροχο... διότι το θέατρο είναι η ανώτατη μορφή δημοκρατίας... μετά από πολλά χρόνια «φιλοκτητικής» οπτικής των πραγμάτων αποφάσισα να επιστρέψω στην Ιστορία αναζητώντας απάντηση στο ερώτημα ...Πώς ζεις μέσα σ' αυτόν τον κόσμο... Την απάντηση ανακάλυψα πως την είχε δώσει ο Γιάννης Ρίτσος στον δικό του Φιλοκτήτη της Τέταρτης Διάστασης που νομίζω πως ακόμα δεν έχουμε συνειδητοποιήσει την παγκόσμια σημασία του έργου αυτού. ΟΧΙ τοις κείνων ρήμασι πειθόμενοι πια... αλλά με το το ένδον ρήμα μέσα στην Ιστορία... με τον εσώτερο πυρήνα του ο καθένας μέσα στα πράγματα, στην αέναη αλλαγή, στη ζωή και στο θάνατο... γνωρίζοντας πως δεν υπάρχει καμμιά νίκη και πως η ελευθερία είναι πάντα κλειστή-περισφίγγει ολόκληρο το σώμα... όπως γράφει ο ποιητής... εύχομαι να αρθώ έστω και λίγο στο ύψος του Ρίτσου, ιχνηλατώντας μια νέα πολιτική, μια νέα σχέση με τον εαυτό μου, το σώμα και τους συμπολίτες... ευχαριστώ την Έρη Ρίτσου που μου επέτρεψε τούτο το ταξίδι και τον Μανώλη Γιούργο που είχε την αρχική ιδέα...

Οι Εταιρείες Τέχνης "Ιδιόμελο" και "Πλεύση στο Αιγαίο"
ΠΑΡΟΥΣΙΑΖΟΥΝ
ΓΙΑΝΝΗΣ ΡΙΤΣΟΣ
ΦΙΛΟΚΤΗΤΗΣ

Ερμηνεύει ο ηθοποιός Νίκος Ιορδανίδης

Ο πιο συστηματικός μελετητής του ποιήματος του Ρίτσου, ο Πίτερ Μπήαν, υποστήριξε ότι ο ποιητής χρησιμοποίησε τον μύθο του Φιλοκτήτη με τέτοιο τρόπο ώστε να αποτυπώσει όλη την ελληνική ιστορική εμπειρία, επισημαίνοντας μάλιστα ότι «η σημαντικότερη πολιτική αλλαγή στη ζωή του ίδιου του Ρίτσου, όπως και του Σοφοκλή, ήταν η διάσπαση της ενότητας των Ελλήνων».

Ο Ρίτσος ταλαντεύεται μεταξύ ιστορικής πληγής και ψυχικού τραύματος, ιδεολογικού καθήκοντος και ιδιωτικής ενδοσκόπησης, πράξης και προσωπείου, πολέμου και φιλίας. Αν ο Φιλοκτήτης του Σοφοκλή είναι μια ιστορία πόνου, απάτης και του πώς κερδίζεται ο πόλεμος, ο μονόλογος του Ρίτσου είναι πιο αμφίσημος σε σχέση με άλλες, παλαιότερες και σύγχρονες, εκδοχές του μύθου. Εστιάζοντας στον Νεοπτόλεμο και όχι στον Φιλοκτήτη, ο Ρίτσος προσθέτει μια νέα διάσταση στη σύγχρονη πρόσληψη του μύθου και δοκιμάζει να προσδιορίσει τη συνολική πολιτική του θεωρία: Είμαι ζωντανός σημαίνει συμμετέχω σ’ έναν προβληματικό κόσμο. Πρέπει να πάμε στην Τροία, αλλά πρέπει να πάμε όχι πια ξεγελασμένοι από μηχανισμούς που η ίδια η ιστορία έχει διαψεύσει, είτε από φτηνούς ή χρεωκοπημένους μύθους, αλλά να προχωρήσουμε με τα μάτια ορθάνοιχτα, χωρίς αυταπάτες, μεταφέροντας τη «σιωπή» μας, μέσα στην οποία θα αποδεσμευτούν νέες δυνάμεις, που θα χρησιμεύσουν στην ανθρωπότητα σαν ένα γεφύρωμα προς το μέλλον.

ΟΧΙ «τοις κείνων ρήμασι πειθόμενοι» πια... αλλά με «το ένδον ρήμα» μέσα στην Ιστορία... με τον εσώτερο πυρήνα του ο καθένας μέσα στα πράγματα, στην αέναη αλλαγή, στη ζωή και στο θάνατο... γνωρίζοντας πως δεν υπάρχει καμιά νίκη και πως «η ελευθερία είναι πάντα κλειστή-περισφίγγει ολόκληρο το σώμα...» όπως γράφει ο ποιητής.

ΚΥΡΙΑΚΗ 1/10/2017, 8.00μ.μ.
ΣΑΒΒΑΤΟ 7/10/2017, 14/10/2017, 9.00μ.μ.

Γενική είσοδος: 7 ευρώ

Διάρκεια: 60 λεπτά

Χώρος Τέχνης «Ιδιόμελο», Ελευθερίου Βενιζέλου 17 και Βασιλέως Κων/νου, Μαρούσι, Μετρό Στάση Αμαρούσιο

Πληροφορίες – κρατήσεις: 210 68 17 042, κιν: 6984 613252

http://idiomelo.blogspot.gr

www.idiomelon.gr

email:idiomelo2015@gmail.com

Λίγα λόγια για τον Νίκο Ιορδανίδη

Γεννήθηκε στην Αθήνα. Πτυχιούχος Φυσικός στο Πανεπιστήμιο Πάτρας και αριστούχος της Ανωτέρας Δραματικής Σχολής «Θεάτρου Τέχνης Κάρολος Κουν». Έχει συνεργαστεί με το Θέατρο Τέχνης και άλλα θέατρα, ενώ έχει συμμετάσχει και σε παραστάσεις χοροθεάτρου.

Ιδρυτής και καλλιτεχνικός διευθυντής της Εταιρείας Τέχνης και Πολιτισμού «Πλεύση στο Αιγαίο» και των εκδόσεών της με την επωνυμία «Οιακιστής». Διευθυντής του εκδοτικού οίκου «Λαγουδέρα» από το 1996 καθώς και του εκδοτικού οίκου «Ανεμοδείκτης».

Έχει εκδώσει δυο ποιητικές συλλογές, ένα μύθο για μικρούς και μεγάλους, έχει μεταφράσει γαλλικά μυθιστορήματα και ποίηση με τα λογοτεχνικά ψευδώνυμα Μάριος Ηλιάννης και Έκτορας Ροδινός.

Από το 2010 έχει δημιουργήσει ένα στούντιο υποκριτικής πάνω στην αρχαία τραγωδία και το σύγχρονο θέατρο ενώ διδάσκει θέατρο σε σχολεία και ερασιτεχνικές ομάδες.

Για όσα έχει κάνει μέχρι σήμερα πιστεύει πως το παρελθόν μας κάνει σοφότερους αλλά το παρόν μας ζει. Άλλωστε για το θέατρο το μόνο αναγκαίο είναι η επιθυμία για παιχνίδι.

🔎2448