Συλλεκτικά και ακυκλοφόρητα
Το Βήμα της Κυριακής παρουσιάζει για πρώτη φορά τα σπάνια, συλλεκτικά και ακυκλοφόρητα "Αλφαβητάρια και Αναγνωστικά της Διασποράς"
Σμύρνη, Κωνσταντινούπολη, Αλεξάνδρεια, Νέα Υόρκη, Βουκουρέστι...
Οι αξίες και οι μνήμες όλων μας ζωντανεύουν μέσα από τα βιβλία τα οποία γαλούχησαν τα Eλληνόπουλα.
Μία νοσταλγική περιδιάβαση στο παρελθόν, τη ζωή και την εκπαίδευση του Eλληνισμού της ομογένειας, μέσα από γλαφυρά κείμενα κορυφαίων παιδαγωγών και λογοτεχνών και αριστουργηματικές εικονογραφήσεις.
Η εφημερίδα «Το Βήμα» θα προσφέρει στους αναγνώστες της σε πολυτελείς, σκληρόδετες εκδόσεις, αλφαβητάρια και αναγνωστικά που κυκλοφόρησαν στην Κωνσταντινούπολη του τέλους του 19ου αιώνα και στη Σμύρνη πριν από την Καταστροφή, στη Νέα Υόρκη του Μεσοπολέμου, στις χώρες του πρώην Ανατολικού Μπλοκ μετά τον Εμφύλιο και στην ελληνική παροικία της Αιγύπτου πριν από τη μεγάλη φυγή των Αιγυπτιωτών στα μέσα του 20ού αιώνα.
Δάσκαλοι, παιδαγωγοί και λογοτέχνες συνεργάζονται με οραματιστές εκδότες και χαρισματικούς εικονογράφους. Ο αναγνώστης θα απολαύσει τρυφερές αφηγήσεις και κλασικά ποιήματα της παιδικής λογοτεχνίας, τα εξαιρετικά ασπρόμαυρα χαρακτικά ή την πλούσια έγχρωμη εικονογράφηση και, με τα Επίμετρα που συνοδεύουν κάθε τόμο, θα ταξιδέψει σε κέντρα του ελληνισμού όπου η ιστορία της ελληνικής παιδείας συναντιέται με την ιστορία της ελληνικής τυπογραφίας και του βιβλίου. Ταυτόχρονα, προσαρμοσμένα στις ανάγκες της εκάστοτε ομογένειας, τα αναγνωστικά αυτά δίνουν μια ζωντανή εικόνα της εποχής τους, της ζωής και της κουλτούρας των Ελλήνων έξω από τα όρια της ελλαδικής επικράτειας τους τελευταίους δύο αιώνες.
Με "Το Βήμα" την Κυριακή 5 Νοεμβρίου η «Παιδική Διάπλασις»
Το αναγνωστικό της Β' Δημοτικού που διδάχθηκαν τα Eλληνόπουλα στη Σμύρνη στα χρόνια πριν από την Καταστροφή του 1922.
Απρίλιος 1904. Ο εκδοτικός οίκος «Βρετός Κοντολέων και Σας» της Σμύρνης βραβεύεται με αργυρό μετάλλιο σε μεγάλη έκθεση σχολικού βιβλίου στην Αθήνα. Η έκθεση γίνεται στο πλαίσιο του πρώτου εκπαιδευτικού συνεδρίου, που είχαν οργανώσει οι κορυφαίοι φιλεκπαιδευτικοί σύλλογοι Φιλολογικός Σύλλογος «Παρνασσός», Σύλλογος προς Διάδοσιν των Ελληνικών Γραμμάτων και Σύλλογος προς Διάδοσιν Ωφελίμων Βιβλίων. Περίοπτη θέση στους καταλόγους του μικρασιάτη εκδότη κατέχει το αναγνωστικό «Παιδική Διάπλασις».
Το αναγνωστικό προβάλλει με έμφαση τις αξίες της οικογένειας, της στοργής των γονέων και της υπακοής των παιδιών, τις αξίες της εργατικότητας, της φιλοτιμίας, της ειλικρίνειας, της ομόνοιας, της καθαριότητας και της σημασίας της υγείας. Τις αξίες αυτές εξυμνούν σύντομα ποιήματα ή τις παρουσιάζουν γλαφυρά ιστορίες εμπνευσμένες από τους μύθους του Αισώπου, την αρχαιοελληνική μυθολογία ή άλλες παραδόσεις.
Τις ιστορίες αυτές συνοδεύουν κείμενα για τις τέσσερις εποχές του χρόνου, για τη διατροφή και τα επαγγέλματα, για τον γεωργό, για τον κυνηγό, τον ψαρά, για τα μέσα μεταφοράς, για τα άγρια και τα κατοικίδια ζώα, για τα φυτά –η κοινή θεματολογία των αναγνωστικών γι’ αυτήν την ηλικία. Στις τελευταίες σελίδες, με όχημα το μοτίβο των οικογενειακών σχέσεων, η θεματολογία περνά στον «κοινό Πατέρα όλων, τον Θεό» και στα δώρα του προς τον άνθρωπο.
Το αναγνωστικό είναι εγκεκριμένο από το υπουργείο Παιδείας της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και από την Κεντρική Εκπαιδευτική Επιτροπή των Πατριαρχείων, η οποία από το 1873 αποτελεί συμβουλευτικό όργανο του Οικουμενικού Πατριάρχη, επιφορτισμένο με την εποπτεία και υλοποίηση της εκπαιδευτικής πολιτικής του Πατριαρχείου. Τα πεζά κείμενα είναι γραμμένα σε απλή καθαρεύουσα, ενώ πολλά από τα ποιηματάκια που παρεμβάλλονται είναι γραμμένα στη δημοτική. Η επιμελημένη τυπογραφική εμφάνιση του τόμου όπως και η πλούσια εικονογράφηση με λεπτοδουλεμένα χαρακτικά, που χαράχτηκαν στη Λειψία και στο Παρίσι, μαρτυρούν το ενδιαφέρον του εκδοτικού οίκου για την αισθητική καλλιέργεια των μικρών μαθητών. Οι καλλιτέχνες απεικονίζουν σκηνές του καθημερινού βίου, άθλους ηρώων, ζώα και φυτά με καταπληκτικές λεπτομέρειες. Τα ολοσέλιδα χαρακτικά μυθολογικών θεμάτων είναι εντυπωσιακά. Σε ορισμένα είναι ευδιάκριτες οι υπογραφές των καλλιτεχνών Α. Lacoste, Deberny.
Βρισκόμαστε λίγα χρόνια μετά τη συντριβή της Ελλάδας στον ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1897. Παρότι στην Ελλάδα δεν έχει ξεχαστεί η ελπίδα και το αίτημα απελευθέρωσης του αλύτρωτου ελληνισμού, το όραμα της Μεγάλης Ιδέας έχει πληγεί. Θα περάσουν λίγα χρόνια ακόμη ως το κίνημα του 1909 στο Γουδί που θα αναβιώσει το όνειρο της Μεγάλης Ελλάδας. Σ’ αυτό το μεταιχμιακό διάστημα κυκλοφορεί το αναγνωστικό. Ξεφυλλίζοντάς το αποκτούμε καθαρή εικόνα της συνθήκης μέσα στην οποία ζουν οι Έλληνες της Μικρασίας, των ελευθεριών και των περιορισμών που τους επιβάλλονται ως κατοίκων της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Ταυτόχρονα, οι πόροι που δηλώνει ότι χρησιμοποιεί ο Βρετός Κοντολέων, η καλαισθησία και η τυπογραφική επιμέλεια με την οποία εκδίδεται το βιβλίο, η εύρωστη επιχείρηση που βρίσκεται πίσω του, σε συντονισμό με τα εκδοτικά και εκπαιδευτικά ήθη στην Ελλάδα και στη Δύση, σκιαγραφούν την ξεχωριστή ιδιοπροσωπία της Σμύρνης στο εσωτερικό του ελληνισμού της Μικράς Ασίας: ακμαία, ζωηρή, κοσμοπολίτικη, χωνευτήρι ανατολικών και δυτικών ηθών, μια πόλη με έναν γοητευτικό αέρα ανεξαρτησίας που θαύμαζαν οι Δυτικοί και φθονούσαν οι Οθωμανοί. Από το 1908 με την επικράτηση των Νεότουρκων γίνεται προσπάθεια ένταξης των ελληνικών σχολείων στη δικαιοδοσία αποκλειστικά του τουρκικού υπουργείου Παιδείας, το οποίο ασκεί πιέσεις δυσχεραίνοντας τη λειτουργία των ελληνικών σχολείων. Με την έναρξη του Α΄ Παγκόσμιου Πολέμου το 1914 τα προβλήματα εντείνονται. Δάσκαλοι διώκονται, ελληνικά σχολεία κλείνουν, φιλεκπαιδευτικά σωματεία διαλύονται. Από το έτος αυτό χάνονται και τα ίχνη του εκδότη μας. Οκτώ χρόνια αργότερα, οι φωτιές της Καταστροφής του 1922 θα αφανίσουν τους βερχανέδες της φράγκικης συνοικίας και τις ελληνικές επιχειρήσεις της περιοχής.
Από το επίμετρο της έκδοσης
🔎2521
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου