Μία λιγότερο γνωστή πλευρά του ιταλικού κόσμου των κόμικς...
Είναι γεγονός ότι σε σχέση με την ελληνορωμαϊκή μιλιταριστική αυστηρότητα και τη μεσαιωνική μονολιθικότητα που εξέφραζε ο γερμανικός εθνικοσοσιαλισμός, ο ιταλικός φασισμός υπήρξε πιο ανοικτός στα καλλιτεχνικά ρεύματα του μοντερνισμού (όπως π.χ. τον φουτουρισμό του Μαρινέτι).
Έτσι, σε αντίθεση με τον «αυστηρό» γερμανικό βορρά, η φασιστική Ιταλία έσπευσε από νωρίς να αγκαλιάσει την 9η τέχνη, αναγνωρίζοντάς της την δυναμικότητα που απαιτούσε η προπαγάνδα της.
Κατά την διάρκεια της δεκαετίας του 1920 εκδόθηκαν πολλά περιοδικά με εκπαιδευτικά «φουμέτι» (κόμικς) για την ιταλική νεολαία, συμπεριλαμβανομένων των Il Giornale dei Balilla (1923) και La piccola Italiana (1927).
Η ΠΡΩΤΗ ΛΟΓΟΚΡΙΣΙΑ
Η λογοκρισία, όμως, δεν άργησε να φτάσει. Ηδη από το 1937, το υπουργείο Λαϊκής Κουλτούρας έθετε τα πλαίσια μέσα στα οποία έπρεπε να κινούνται οι εικονογραφημένες ιστορίες. «Θέλουμε πράγματα δικά μας, ιταλικά», απαιτούσε από τους εκδότες, τους σχεδιαστές και τους σεναριογράφους ο φασίστας υπουργός Ντίνο Αλφιέρι. «Ιστορίες που θα εμπνέονται από τους δικούς μας ήρωες, εξερευνητές, θαλασσοπόρους, αεροπόρους. Οι ήρωες των δικών μας πολέμων είναι πολύ πιο ωραίοι από τους ξένους».
Τα πλαίσια έγιναν σύντομα πιο ασφυκτικά, όταν από το 1939 η δημοσίευση των ξένων κόμικς κατέστη απαγορευμένη. Οι ιταλικοί εκδοτικοί οίκοι όφειλαν να ακολουθήσουν ένα συγκεκριμένο πρότυπο: τον εκθειασμό του ηρωισμού, του πατριωτισμού και της «ανωτερότητας» τού ιταλικού έθνους. Για να αντιμετωπίσουν αυτούς τους περιορισμούς, ορισμένοι εκδότες μετονόμασαν απλώς τους αμερικανούς ήρωες με ιταλικά ονόματα.
Κατά την διάρκεια του πολέμου, όλα τα εισαγόμενα από τις ΗΠΑ περιοδικά κόμικς εξαφανίστηκαν διά νόμου. Οι χάρτινοι ήρωες συνέχιζαν, ωστόσο, να συντροφεύουν το αναγνωστικό κοινό, χάρη σε ένα τέχνασμα των εκδοτών: την αλλαγή ονόματος και τίτλου. Έτσι, το Φάντασμα τού Λι Φολκ κυκλοφορούσε ως «Ο Μασκοφόρος Ανδρας», ενώ ο Ταρζάν τού Μπερν Χόγκαρθ βαφτίστηκε με το τευτονικό «Ζίγκφριντ»!
ΦΑΣΙΣΤΙΚΗ ΠΡΟΠΑΓΑΝΔΑ ΚΑΙ ΙΤΑΛΙΚΗ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ
Τους εξ Αμερικής ήρωες αντικατέστησαν κατά παραγγελία «ιταλοποιημένες» φιγούρες, κατά κοινή ομολογία κακοσχεδιασμένες και αφόρητα ρητορικές. Στα έντυπα του καθεστώτος όπως το Ιl Balilla (όργανο της φασιστικής νεολαίας) και το Il Vittorioso («Ο νικητής»), οι χάρτινοι πρωταγωνιστές δεν μπορούσαν να εμπνεύσουν όνειρα.
Μόνο δύο από τους ήρωες κατάφεραν να ξεχωρίσουν: ο ένας ήταν ο μποξέρ και αστυνόμος Ντικ Φούλμινε (του σχεδιαστή Πρίμο Καρνέρα), με ένα σαγόνι που θύμιζε Μουσολίνι. Καθάριζε στο άψε-σβήσε τους αντιπάλους του (Αγγλοσάξονες κυρίως), αποκάλυπτε εβραϊκές συνωμοσίες και εξόντωνε Τσιγγάνους, μαύρους και μπολσεβίκους. Ο άλλος ήρωας λεγόταν Ρομάνο ο Λεγεωνάριος και ήταν ένας ατρόμητος πιλότος που πολεμούσε στο πλευρό τού Φράνκο. Οταν τέλειωσε ο ισπανικός εμφύλιος, πήρε μετάθεση. Αρχικά στο μέτωπο της Αφρικής και αργότερα στον πόλεμο με την Ελλάδα!
MΙΚΥ ΜΑΟΥΣ, Ο... ΤΥΧΕΡΟΣ!
Εξώφυλλο του περιοδικού "Τοπολίνο" της 25/7/1940.
Ο Μπενίτο Μουσολίνι και η οικογένειά του ήταν φανατικοί θαυμαστές του Μίκυ Μάους, πράγμα που έκανε την κατάσταση ευκολότερη για τον διάσημο ποντικό. Έτσι, με ειδικό διάταγμα, ο Μουσολίνι επέτρεπε στον Μίκυ (κατ’ εξαίρεση με τους λοιπούς ήρωες της Disney) να… συνεχίσει να πρωταγωνιστεί στις ταινίες και τα κόμικς του –με τροποποιημένο το όνομά του σε «Τοπολίνο» (που σημαίνει «μικρό ποντίκι»). Το περιοδικό (που εν τω μεταξύ είχε συρρικνωθεί από 20 σε 6 σελίδες) διέκοψε την κυκλοφορία του το 1943, για να επανέλθει δύο χρόνια αργότερα.
Η έξαρση τής νέας ιταλικής ταυτότητας πέρασε και από ένα πολύ απλό σχήμα -σχεδόν απλοϊκό στην κατασκευή και την λειτουργία του: τη στερεοτυπική απεικόνιση των αντιπάλων ως υπανθρώπων και εκτρωμάτων. Έτσι, από τις εκδόσεις της Balilla, έκαναν την εμφάνισή τους κόμικς με γκροτέσκο απεικονίσεις των εχθρών, όπως τον Τροταπιάνο Ρουζβελτάτσιο (καρικατούρα του Αμερικανού προέδρου Ρούσβελτ) και τον Στάλιν, με ένα αποκρουστικό κεφάλι που στάζει αίμα.
Από τη στερεοτυπική εικόνα που καλλιεργούσε ο φασισμός, δε γλύτωσαν φυσικά ολόκληρες ομάδες εθνοτήτων και λαών: έτσι, οι Εβραίοι παρουσιάζονταν ως εξωφρενικές καρικατούρες, οι μαύροι προσομοιάζονταν με τα ζώα και όλοι οι άλλοι, πλην των ένδοξων Ιταλών, ήταν κατώτερης ράτσας.
Το άρθρο βασίστηκε σε κείμενο από το http://war-of-cartoons.blogspot.com/2011/06/blog-post.html
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου