Διαβάζοντας Κλασσική Λογοτεχνία 27: Η Παναγία των Παρισίων

Του Παναγιώτη Πλαφουτζή

Στο Παρίσι του 1482, κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Λουδοβίκου XI, μια τσιγγάνα με το όνομα Εσμεράλδα κερδίζει τις καρδιές πολλών ανδρών, με το κέφι και την σπιρτάδα της. Ανάμεσά τους, ο λοχαγός Φοίβος, ο παραμορφωμένος κωδωνοκρούστης της Παναγίας των Παρισίων Κουασιμόδος και ο κηδεμόνας του αρχιδιάκονος Φρολό.

Ο Φρολό, που διχάζεται ανάμεσα στο πάθος του για την Εσμεράλδα και τους κανόνες της καθολικής εκκλησίας, δίνει εντολή στον Κουασιμόδο να την απαγάγει αλλά εκείνος συλλαμβάνεται από τον Φοίβο και τους στρατιώτες του, οι οποίοι σώζουν την κοπέλα.

Την επόμενη μέρα ο Κουασιμόδος καταδικάζεται και μαστιγώνεται δημόσια. Όταν απεγνωσμένος ζητάει νερό, η μόνη που τον λυπάται και του το προσφέρει είναι η Εσμεράλδα. Έτσι, αυτός την ερωτεύεται.

Αργότερα, ο Φοίβος συναντιέται με την Εσμεράλδα και εμφανίζεται ο Φρόλο, ο οποίος από την ζήλια του μαχαιρώνει το νεαρό αξιωματικό και κατηγορεί την Εσμεράλδα ότι το έκανε εκείνη. Η κοπέλα συλλαμβάνεται και καταδικάζεται σε θάνατο διά απαγχονισμού.

Καθώς είναι όλα έτοιμα για την εκτέλεση, ο Κουασιμόδος κλέβει την κοπέλα και την μεταφέρει στην Παναγία των Παρισίων, όπου σύμφωνα με το νόμο προστατεύεται -κι έτσι προσωρινά εκείνη γλιτώνει το θάνατο.

Όμως, ο όχλος ξεσηκώνεται και επιτίθεται στον καθεδρικό ναό για να σώσει την Εσμεράλδα...

Το βιβλίο εκδόθηκε το 1831, τριάντα ένα ολόκληρα χρόνια πριν από τους "Άθλιους", κι ενώ ο συγγραφέας ήταν μόλις είκοσι εννέα ετών. Αν και αρχικά δέχτηκε άσχημες κριτικές, γνώρισε αμέσως μεγάλη επιτυχία σε πωλήσεις, κάνοντας τρεις διαδοχικές εκδόσεις μέσα στην ίδια χρονιά, και ακόμη περισσότερες στα επόμενα χρόνια. Διαβάζοντας σήμερα όλον αυτό τον όγκο του πυκνογραμμένου κειμένου, μένει κανείς κατάπληκτος συνειδητοποιώντας το μέγεθος του εγχειρήματος, σε σχέση με την εποχή του. Ο Ουγκώ στοχεύει πολύ ψηλά, έχοντας πίστη στη δύναμη του λόγου του. Παρόλο το νέο της ηλικίας του, φαίνεται ότι διαθέτει ήδη εντυπωσιακή πολιτική και κοινωνική διαύγεια, λεπτομερείς ιστορικές γνώσεις που αφορούν την πόλη και τη χώρα του, ενώ δείχνει πως είναι και καλός γνώστης της αρχιτεκτονικής. Όλα αυτά, σε συνδυασμό με την εξαιρετική αφηγηματική του δεινότητα, χαρίζουν στην "Παναγία των Παρισίων" μια κορυφαία θέση στην παγκόσμια λογοτεχνία.

Θα πρέπει να τονιστεί ότι την εποχή συγγραφής του βιβλίου, ο Ουγκώ δεν "έβλεπε" τον ναό που περιέγραφε, καθώς το κτήριο είχε υποστεί φθορές και αλλοιώσεις που είχαν περιορίσει το αλλοτινό του μεγαλείο. Με το μυθιστόρημα αυτό ανανεώθηκε το ενδιαφέρον του κοινού για την Παναγία των Παρισίων με αποτέλεσμα να ξεκινήσουν εργασίες αποκατάστασης. Πλέον, οι άνθρωποι θα άρχιζαν να σέβονται περισσότερο τα μνημεία και τους καλλιτεχνικούς θησαυρούς, ενώ θα οργανώνονταν και η πιο αποτελεσματική προστασία τους.

Το βιβλίο είναι ένα επικό δράμα, ένα ρομαντικό μυθιστόρημα με τραγική κατάληξη. Ένα έργο-ιδεολογικό μανιφέστο του Διαφωτισμού, μέσα από το οποίο ο Ουγκώ σατυρίζει και κατακρίνει τις προλήψεις και το σκοταδισμό της εποχής. Διακρίνουμε καθαρά την βαθιά του συμπόνια και τον σεβασμό για τον απλό λαό, καθώς και την περιφρόνησή του προς τους κάθε λογής υπηρέτες του καθεστώτος.

Αν και το ερωτικό πάθος είναι η δύναμη που κινεί τα γρανάζια της ιστορίας, πραγματικός πρωταγωνιστής του έργου δεν είναι άλλος από την ίδια την Παναγία των Παρισίων. Θυμάμαι πως είχα μείνει έκπληκτος διαβάζοντας κεφάλαια ολόκληρα αφιερωμένα σε περιγραφές του ναού. Κανένας σύγχρονος συγγραφέας δεν θα τολμούσε να το κάνει αυτό, να παραθέσει δεκάδες σελίδες σχεδόν εμμονικής περιγραφής ενός μνημείου, διακόπτωντας τη ροή της υπόθεσης του βιβλίου. Ο Ουγκώ το τολμάει και αυτό.

Εν κατακλείδι, "Η Παναγία των Παρισίων" είναι ένα πραγματικό έπος που μιλάει για έρωτα αλλά και για θάνατο, για την δύναμη της ανθρώπινης ψυχής αλλά και για τις ανθρώπινες αδυναμίες, για την σημασία της υπακοής σε κανόνες αλλά και την ανάγκη για επανάσταση ενάντια σε κάθε μορφή καταπίεσης, για το αγαθό της ελευθερίας αλλά και την σκλαβιά του πνεύματος. Έννοιες τόσο αντίθετες αλλά και τόσο σχετικές μεταξύ τους, όλες αναπόσπαστα κομμάτια αυτού που ονομάζουμε "Ζωή"...

Κριτική: ✰✰✰✰✰✰✰✰✰✰ 10/10

Ο Βίκτωρ Ουγκώ (26 Φεβρουαρίου 1802 - 22 Μαΐου 1885) ήταν Γάλλος μυθιστοριογράφος, ποιητής και δραματουργός, ο πλέον σημαντικός και προβεβλημένος εκπρόσωπος του κινήματος του γαλλικού ρομαντισμού. Από τα πρώτα χρόνια της εφηβείας του αντιλήφθηκε το λογοτεχνικό του ταλέντο και ξεκίνησε τις μεταφράσεις έργων από τα λατινικά καθώς και δικές του πρωτότυπες ποιητικές εργασίες. Η αξία του αναγνωρίστηκε σύντομα μέσα στο γαλλικό ακαδημαϊκό κύκλο αλλά και στο ευρύτερο αναγνωστικό κοινό. Ταυτόχρονα ασχολήθηκε με την πολιτική μεταλλασσόμενος βαθμιαία από φιλομοναρχικό συντηρητικό σε ριζοσπάστη δημοκρατικό. Την τελευταία περίοδο της ζωής του γνώρισε τη λατρεία του γαλλικού έθνους, ταυτιζόμενος με την ίδια τη Γαλλία, όπως ο ίδιος έλεγε στο ποίημά του "Lettre a une femme" (Γράμμα σε μία γυναίκα): "Je ne sais plus mon nom, je m'appelle Patrie!" (Δε γνωρίζω πλέον το όνομά μου, ονομάζομαι Πατρίς). Προ πάντων, όμως, ως ο μεγαλύτερος Γάλλος συγγραφέας του άμεσου μετεπαναστατικού περιβάλλοντος, ήταν ο ποιητής του νέου κόσμου, ο προφητικός, παραισθησιακός φιλόσοφος και μυθοπλάστης μιας ριζικά νέας εποχής.

Τίτλος πρωτοτύπου: Notre-Dame de Paris
Συγγραφέας: Victor Hugo
Μετάφραση: Ντορέτα Πέππα
ISBN: 960-8039-64-9
Αριθμός σελίδων: 576
Ημερομηνία έκδοσης: 2000
Σειρά: Συλλογή Κλασικής Λογοτεχνίας (Νο 4)
Εκδότης: DeAgostini Hellas
Κυκλοφόρησε αρχικά στα περίπτερα στην τιμή των 5,90 ευρώ

🔎3174